Η οδική ασφάλεια είναι ένα θέμα πολυπαραγοντικό και απαιτεί διαρκή εγρήγορση σε όλα τα επίπεδα. Είναι ένα ζήτημα ζωής, καθώς τα τροχαία δυστυχήματα παραμένουν η πρώτη αιτία θανάτου για παιδιά και νέους ηλικίας 5-29 ετών και μία από τις κυριότερες αιτίες πρόωρου θανάτου στη χώρα μας.
Το 2024 σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, μετρήσαμε 662 θανάτους σε τροχαία ατυχήματα στη χώρας μας, καταγράφοντας ιστορικό υψηλό στα θανατηφόρα τροχαία.
Ζούμε κάθε μήνα μια τραγωδία όπως αυτή των Τεμπών σε θύματα στην ελληνική άσφαλτο. Ένα τραγικό Deja vu δίχως σταματημό.
Η εξέλιξη των θανάτων την τελευταία 5ετία δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό. Το 2020 είχαμε 524 νεκρούς, 624 το 2021, 654 το 2022 και 646 το 2023 και το 2024 ήταν 662 άνθρωποι. Ήδη, μέχρι τον Ιούλιο του 2025 έχουν καταγραφεί 299 θάνατοι.
Η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες για την υλοποίηση του «οράματος μηδενικών απωλειών», δηλαδή τη μείωση κατά το ήμισυ των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2030 και την εξάλειψη των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών στους δρόμους έως το 2050. Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί συντονισμένη δράση και σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και δε φαίνεται εφικτή προς το παρόν, καθώς τα περισσότερα κράτη μέλη απέχουν πολύ δρόμο ακόμη.
Στην Ελλάδα τα νούμερα είναι αποκαρδιωτικά.
Το 2023, καταγράφηκαν 61 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκους, κατατάσσοντας τη χώρα μας στην πέμπτη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Βουλγαρία με 81 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, ενώ στην τελευταία θέση βρίσκεται η Σουηδία με 22 θανάτους. Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 46 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκους.
Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Ομοσπονδία Αυτοκινήτου (FIA), η συνολική χρήση ζώνης ασφαλείας στην Ελλάδα φτάνει μόλις στο 54%, ενώ στα πίσω καθίσματα περιορίζεται στο 21%. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η χρήση κράνους από τους οδηγούς δίκυκλων στη χώρα ανέρχεται στο 75%, αλλά μόνο το 46% των συνεπιβατών φοράει κράνος.
Η Ελλάδα εδώ και χρόνια, εξακολουθεί να κατατάσσεται πρώτη στην Ε.Ε. σε θανάτους οδηγών μοτοσικλετών.
Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, έχει εκτιμηθεί ότι κυκλοφορούν 240.000 Ι.Χ. ανασφάλιστα και πάνω από 700.000 χωρίς ΚΤΕΟ. Επίσης, στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν πολύ γερασμένα αυτοκίνητα. Συγκεκριμένα, φαίνεται να είναι σε κίνηση πάνω από 350.000 οχήματα που είναι άνω των 40 ετών, ενώ αντίστοιχα ο αριθμός αυτός ξεπερνάει τις 450.000 για αυτοκίνητα άνω των 30 ετών.
Η οδική ασφάλεια είναι ένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα και θα έπρεπε να είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα της Κυβέρνησης.
Παρόλα αυτά φαίνεται ότι δεν αποτελεί προτεραιότητα της, καθώς καθυστερεί να πάρει δραστικές αποφάσεις, ενώ και στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας που ψηφίστηκε πρόσφατα, παρόλο που περιείχε αρκετά θετικά στοιχεία, φάνηκε η ατολμία της Κυβέρνησης για άλλη μια φορά σε πολλά καίρια θέματα όπως η καθολική μείωση της ταχύτητας σε κατοικημένες περιοχές, κτλ.
Όσον αφορά στην πρόληψη ούτε λόγος. Αυστηροί στη καταστολή με εξοντωτικά πρόστιμα και τιμωρία αλλά κανένας σχεδιασμός στην παιδεία, στην κουλτούρα οδήγησης, στην ευθύνη του οδηγού και στην εφαρμογή της τεχνολογίας.
Το ζήτημα των θεωρητικών και πρακτικών εξετάσεων για την απόκτηση άδειας οδήγησης, είναι απαρχαιωμένο και διάτρητο, αλλά φαίνεται ότι κι αυτό δεν απασχολεί ιδιαίτερα το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, καθώς παρά τις εξαγγελίες για αλλαγές εδώ και χρόνια, δεν έχει γίνει το παραμικρό βήμα.
Ακόμη όμως κι όταν αποφασίζονται βήματα βελτίωσης ή μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, χάνονται στο χρόνο και φθείρονται στη γραφειοκρατία της δημόσιας διοίκησης. Η απλοποίηση και πλήρης ψηφιοποίηση των διαδικασιών των αδειών οδήγησης και αδειών κυκλοφορίας, προχωράει αργά και ασυντόνιστα.
Δεν υπάρχει καμιά σοβαρή προσπάθεια ανανέωσης του στόλου των οχημάτων με παροχή ισχυρών κινήτρων.
Ακόμα κι η φετινή διαφημιστική καμπάνια του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, επικρίθηκε για σοβαρά λάθη και παραλείψεις.
Πιο σημαντικές φαντάζουν οι προσπάθειες που γίνονται από τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού με στόχο την ενδυνάμωση της οδικής ασφάλειας και κυκλοφοριακής αγωγής, με δράσεις κυρίως προς τη μαθητική κοινότητα. Είναι μια όαση στους νωχελικούς ρυθμούς του Υπουργείου.
Ο δρόμος για την επίτευξη του οράματος της ΕΕ για μηδενικές απώλειες είναι ανηφορικός. Επομένως, στο πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την οδική ασφάλεια 2021-2030 είναι σημαντικό για τη χώρα μας να ορίσει προτεραιότητες και να εφαρμόσει πολιτικές που θα συμβάλλουν σ’ αυτό το στόχο.
Στο Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας που πρέπει να υιοθετήσει η χώρα μας πρέπει απαραίτητα να φιγουράρουν βήματα για, ασφαλές οδικό δίκτυο, ασφαλή οχήματα, ασφαλής χρήση του οδικού δικτύου, επιβολή του νόμου και κατάρτιση των πολιτών.
Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε σε μια νέα κουλτούρα που δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια όλων των χρηστών του οδικού δικτύου.
Λευτέρης Χαμαλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Msc
Αν. Γραμματέας Τομέα Μεταφορών ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής
Πολιτευτής Ν. Έβρου