Άρθρο του Προέδρου της Αντιπροσωπείας του Τ.Ε.Ε., Νίκου Μήλη στο ypodomes.gr
Οι υποδομές στα νησιά μας γερνούν, ενώ πρέπει να εξυπηρετούν τις σύγχρονες απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών και κάθε καλοκαίρι να αντέχουν στις πιέσεις του τουρισμού. Το αποτέλεσμα για τους κατοίκους, αλλά και τους επισκέπτες, μεταφράζεται σε καθημερινές δυσκολίες. Οδικά δίκτυα που σχεδιάσθηκαν για άλλες εποχές, λιμένες και τουριστικές εγκαταστάσεις που δεν έχουν εκσυγχρονιστεί, τη στιγμή που ο ιδιωτικός τομέας αναπτύσσεται ραγδαία χωρίς αντίστοιχο δημόσιο σχεδιασμό, οδηγώντας σε υπερφόρτωση συστημάτων και περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης ενιαίας στρατηγικής είναι η κρουαζιέρα. Με προστιθέμενη αξία άνω του 1,1 δισ. ευρώ ετησίως και εκατοντάδες θέσεις εργασίας, ιδίως σε νησιωτικές κοινότητες, θα έπρεπε να στηρίζεται σε σύγχρονες υποδομές και ένα σαφές σύστημα διαχείρισης αφίξεων. Αντί γι’ αυτό, η κυβέρνηση επέβαλε το «τέλος κρουαζιέρας» χωρίς διάλογο, χωρίς προετοιμασία και χωρίς εγγυήσεις τοπικής ανταποδοτικότητας. Οι εικόνες υπερτουρισμού σε λιμάνια που δεν αντέχουν την πίεση αποδεικνύουν ότι οι αποφάσεις ελήφθησαν πρόχειρα, χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό.
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο, καθώς οι μελέτες και τα σχέδια εκπονούνται από διαφορετικούς οργανισμούς (υπουργεία, περιφέρειες, δήμους, φορείς διαχείρισης) χωρίς ουσιαστική διασύνδεση μεταξύ τους. Έτσι, έργα αναβάθμισης υποδομών γίνονται αποσπασματικά, συχνά ενταγμένα σε διαφορετικές χρηματοδοτήσεις και χωρίς συνολικό προγραμματισμό. Το αποτέλεσμα είναι είτε καθυστερήσεις, είτε παρεμβάσεις που δεν «κουμπώνουν» στις προϋποθέσεις της πραγματικότητας.
Ως εκ τούτου είναι αναγκαία η δημιουργία ενός εθνικού πλαισίου στρατηγικής, όπως κι ενός ενιαίου φορέα που θα μπορεί να παρακολουθεί την πορεία των έργων, να συντονίζει τις χρηματοδοτήσεις και να αξιολογεί συστηματικά τις ανάγκες κάθε νησιού.
Τι χρειάζεται, λοιπόν, η νησιωτικότητα:
- Να αποκτήσει η χώρα εθνικό στρατηγικό σχέδιο τουριστικών υποδομών, που θα δεσμεύει κυβερνήσεις και θα θέτει μετρήσιμους στόχους.
- Πολεοδομικά Σχέδια που θα ολοκληρώνονται σε εύλογους χρόνους και σωστά, χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος εξ αιτίας των γραφειοκρατικών διαδικασιών.
- Αναβάθμιση λιμένων και ακτοπλοϊκών υποδομών με νέες προβλήτες, σύγχρονα logistics, σταθμούς κρουαζιέρας και «πράσινες» τεχνολογίες (shore power, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας).
- Μέτρα καθολικής προσβασιμότητας, ώστε κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση σε παραλίες, ΜΜΜ και τουριστικές εγκαταστάσεις.
- Ενίσχυση των ΟΤΑ με πόρους και εργαλεία, ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν έργα που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των κοινωνιών τους.
- Διασφάλιση τοπικής ανταποδοτικότητας: κάθε τέλος ή εισφορά στον τουρισμό να επιστρέφει στις κοινότητες που σηκώνουν το βάρος.
Επιβεβλημένη είναι, επίσης, η συνολική στρατηγική διαχείρισης πόρων και προστασίας περιβάλλοντος σε συνάρτηση με την τουριστική ανάπτυξη. Η βιωσιμότητα δεν μπορεί να παραμένει μια συζήτηση περιορισμένη στα GR-eco islands. Η φιλοσοφία των πράσινων μεταφορών, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των βιώσιμων υποδομών πρέπει να επεκταθεί σταδιακά σε όλα τα νησιά. Γιατί αν είναι να μιλάμε για αναβάθμιση, αυτή πρέπει να γίνεται με όρους του σήμερα.
Όπως σε όλους τους τομείς που αφορούν την καθημερινότητα των Ελλήνων, έτσι και για τη νησιωτικότητα, η Πολιτεία αρκείται σε αποσπασματικές παρεμβάσεις και καθυστερημένες εξαγγελίες. Χωρίς στρατηγική, χωρίς θεσμική συνέχεια, χωρίς σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των τόπων. Όμως, η αναβάθμιση των νησιωτικών υποδομών είναι επιτακτική ανάγκη, αν δεν θέλουμε να τα δούμε να ρημάζουν. Δεν πρόκειται απλώς για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και τη μείωση της ταλαιπωρίας, αλλά για τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς καθημερινότητας όσων ακόμη ζουν σε αυτά. Είναι ζήτημα ανθεκτικότητας των νησιωτικών κοινωνιών μας.
*Ο Νίκος Μήλης είναι Πρόεδρος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ και μέλος Π.Σ. του ΠΑΣΟΚ